آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب چیست؟

آپنه انسدادی یک اختلال جدی در خواب است. این انسداد باعث می‌شود تنفس به طور مکرر در هنگام خواب قطع و وصل شود.

انواع مختلفی از آپنه خواب وجود دارد اما شایع‌ترین آن آپنه انسدادی خواب است. این نوع آپنه هنگامی اتفاق می‌افتد که عضلات گلو به طور متناوب شل شده و راه هوایی گلو را در هنگام خواب مسدود کنند. یک علامت قابل توجه از آپنه انسدادی خواب خروپف است.

درمان‌های آپنه انسدادی خواب در دسترس است. یک روش درمانی شامل استفاده از دستگاهی است که از فشار مثبت جهت باز نگه داشتن راه هوایی هنگام خواب استفاده می‌کند. گزینه دیگر یک گیره دهان است که در هنگام خواب فک پایین را به جلو بکشاند. در برخی موارد جراحی نیز می‌تواند یک گزینه درمانی باشد.

 

علائم آپنه خواب یا وقفه تنفسی

علائم و نشانه‌های آپنه انسدادی خواب شامل موارد زیر است:

• خواب آلودگی مفرط در طول روز
• خروپف با صدای بلند
• وضعیت‌هایی از توقف تنفس در هنگام خواب مشاهده شده
• بیداری‌های ناگهانی همراه با نفس نفس زدن یا خفگی
• بیدار شدن با خشکی دهان یا گلو درد
• سردرد صبحگاهی
• مشکل درایجاد تمرکز در طول روز
• تجربه تغییرات خلقی مانند افسردگی یا تحریک پذیری
• فشار خون بالا
• تعریق شبانه
• کاهش میل جنسی

 

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت تجربه موارد مشابه یا مشاهده شریک زندگی خود در شرایط زیر، با یک متخصص پزشکی مشورت کنید:

• آن‌قدر خروپف می‌کنید که خواب شما یا دیگران مختل می‌شود.
• بیدار شدن‌های مکرر از خواب یا احساس خفگی
• مکث‌های متناوب در تنفس و در هنگام خواب
• خواب آلودگی بیش از حد در روز که ممکن است باعث به خواب رفتن شما در هنگام کار، تماشای تلویزیون یا حتی رانندگی با وسیله نقلیه شود.

بسیاری از افراد ممکن است خروپف را به عنوان نشانه‌ای نشات گرفته از یک مسئله‌ی جدی تصور نکنند همچنین به خاطر داشته باشید، هر فردی که خروپف می‌کند دچار آپنه انسدادی در خواب نیست.

در صورت بروز خروپف با صدای بلند به خصوص خروپفی که در دوره‌هایی متوقف می‌گردد حتماً با پزشک خود صحبت کنید. معمولا در مواجهه با بیماری آپنه انسدادی خواب، شدت خروپف‌ها در هنگام خوابیدن به پشت افزایش می‌یابد و هنگامی که به پهلو می‌چرخید آرام می‌گردد.

از پزشک خود در مورد هر گونه مشکل در خوابیدن که باعث خستگی مزمن، خواب آلودگی و تحریک پذیری شما می‌گردد، سوال بپرسید. خواب آلودگی بیش از حد در روز ممکن است به دلیل اختلالات دیگری مانند نارکولپسی “narcolepsy” باشد.

 

علل بیماری آپنه خواب

آپنه انسدادی خواب هنگامی رخ می‌دهد که عضلات پشت گلو شما بیش از حد شل شوند و امکان تنفس طبیعی را فراهم نکنند. این عضلات از ساختارهایی از جمله پشت سقف دهان (کام نرم)، بافت مثلثی شکل آویزان از کام نرم “uvula”، لوزه‌ها و زبان پشتیبانی می‌کنند.

وقتی عضلات شل می‌شوند، شرایط عادی تغییر می‌کند و با تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می‌شود و در این وضعیت ممکن است به مدت 10 ثانیه یا بیشتر تنفس به اندازه استاندارد نباشد. این وضعیت سطح اکسیژن در خون شما را کاهش می‌دهد و باعث تجمع دی اکسید کربن می‌گردد.

مغز شما اختلال ایجاد شده در تنفس را حس می‌کند و برای مدت کوتاهی شما را از ادامه خواب دور می‌کند تا مجددا بتوانید راه تنفسی خود را باز کنید. معمولاً این بیداری آن قدر مختصر است که شما آن را به خاطر نمی‌آورید.

شما می‌توانید تنگی نفس خود را سریعا اصلاح کنید و در طی انجام یک یا دو نفس عمیق بیدار شوید. در هنگام بیدار شدن، شما ممکن است صدای خروپف، خفگی یا نفس نفس زدن بگیرید.

این الگو می‌تواند در هر ساعت پنج تا 30 بار یا بیشتر و در تمام طول شب تکرار شود. این اختلالات توانایی شما در رسیدن به مراحل خواب عمیق و آرام را کاهش می‌دهد و احتمالاً در ساعات بیداری احساس خواب آلودگی خواهید کرد.

افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب ممکن است از قطع خواب خود آگاهی نداشته باشند. در واقع بسیاری از افراد مبتلا به این نوع آپنه خواب فکر می‌کنند که آن‌ها تمام شب را خوب می‌خوابند.

 

عوامل خطرزا در ابتلا به آپنه خواب

هر فردی در طول زندگی خود ممکن است به آپنه انسدادی خواب مبتلا شود. با این حال عوامل خاصی شما را در معرض ابتلای بالاتری قرار می‌دهد از جمله:

• اضافه وزن

اکثر افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، اضافه وزن بیش از حد دارند. رسوبات چربی در اطراف راه تنفسی فوقانی ممکن است مانع از تنفس آن‌ها گردد. شرایط و بیماری‌های پزشکی مانند کم کاری تیروئید و سندرم تخمدان پلی کیستیک همراه با چاقی و اضافه وزن نیز می‌تواند باعث آپنه انسدادی خواب گردد.

با این حال همه مبتلایان به آپنه انسدادی در خواب دچار اضافه وزن نیستند. افراد لاغر نیز می‌توانند به این اختلال مبتلا شوند.

• راه تنفسی باریک

این احتمال وجود دارد که راه‌های هوایی باریک و طبیعی را به ارث برده باشید. همچنین ممکن است لوزه‌ها یا آدنوئیدهای “adenoids” شما بزرگ شوند و راه هوایی شما را مسدود ‌کنند.

• فشار خون بالا “hypertension”

آپنه انسدادی خواب در افراد مبتلا به فشار خون بالا نسبتاً شایع است.

• گرفتگی مزمن بینی

آپنه انسدادی خواب در کسانی که به طور مداوم گرفتگی شبانه بینی دارند و بدون توجه به علت آن، دو برابر بیشتر اتفاق می‌افتد. این موضوع ممکن است به دلیل باریکی مجاری تنفسی آن‌ها باشد.

• سیگار کشیدن

افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر دچار آپنه انسدادی خواب می‌شوند.

• دیابت

آپنه انسدادی خواب ممکن است در افراد دیابتی بیشتر باشد.

• ارتباط جنسی

به طور کلی مردان دو برابر زنان قبل از یائسگی دچار آپنه انسدادی خواب می‌شوند. فراوانی آپنه انسدادی خواب در زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.

• سابقه خانوادگی آپنه خواب

اگر اعضای خانواده‌ی شما درگیر بیماری آپنه انسدادی خواب است، شما نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرید.

• آسم

تحقیقات نشان می‎دهد که ارتباط زیادی بین آسم و خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب وجود دارد.

 

عوارض وقفه تنفسی

آپنه انسدادی خواب یک بیماری جدی پزشکی محسوب می‌شود. عوارض این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی و خواب آلودگی روزانه

بیداری‌های مکرر مرتبط با آپنه انسدادی، خواب طبیعی و ترمیمی را غیر ممکن می‌کند. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب معمولاً خواب آلودگی شدید در روز، خستگی و تحریک پذیری را تجربه می‌کنند. به طور کلی آن‌ها در تمرکز مشکل خواهند داشت و خواب آلوده هستند. همچنین در حوادث ناشی از کار در معرض خطر بالاتری قرار دارند. کودکان و جوانان مبتلا به آپنه انسدادی خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند و معمولاً دارای مشکلات توجه یا اختلالات رفتاری هستند.

• مشکلات قلبی عروقی

افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در هنگام آپنه انسدادی خواب رخ می‌دهد فشار خون را افزایش می‌دهد و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می‌دهد. بسیاری از افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب دچار فشار خون بالا “hypertension” می‌شوند که می‌تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد. هرچه آپنه انسدادی خواب شدیدتر باشد، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر، حمله قلبی، نارسایی قلبی و سکته مغزی بیشتر است. آپنه انسدادی خواب باعث افزایش ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی) می‌شود. این ریتم‌های غیر طبیعی می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. اگر بیماری قلبی زمینه‌ای وجود داشته باشد، دوره‌های مکرر آریتمی می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی شود.

• عوارض ناشی از داروها و جراحی

ابتلا به آپنه انسدادی خواب، نگرانی در برابر برخی از داروها و بیهوشی‌های عمومی است. این داروها مانند داروهای آرامبخش، مسکن‌های مخدر و بیهوشی‌های عمومی راه تنفسی فوقانی شما را شل می‌کنند و ممکن است آپنه انسدادی خواب را بدتر کنند. اگر به آپنه انسدادی خواب مبتلا هستید، ممکن است بعد از جراحی‌های سخت به ویژه پس از دریافت آرام بخشی و خوابیدن به پشت، مشکلات تنفسی بدتری را تجربه کنید. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب ممکن است در معرض عوارض بعد از جراحی باشند. اگر آپنه انسدادی خواب یا علائم مربوط به آپنه انسدادی خواب را دارید، قبل از عمل جراحی به پزشک خود بگویید. در صورت داشتن علائم آپنه انسدادی خواب، پزشک ممکن است قبل از انجام جراحی آزمایش آپنه انسدادی خواب را برای شما تجویز کند.

• مشکلات چشمی

برخی تحقیقات نشان داده است که بین آپنه انسدادی خواب و برخی شرایط خاص چشم مانند گلوکوم “glaucoma” ارتباط وجود دارد. عوارض چشمی معمولاً قابل درمان است.

• شرکای بی خواب

خروپف بلند می‌تواند اطرافیان را نیز از استراحت باز داشته و در نهایت روابط شما را مختل کند. حتی برخی از شرکا ممکن است خواب در اتاق دیگری را انتخاب کنند. بسیاری از شرکای افرادی که خرخر می‌کنند نیز بی خواب هستند. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب ممکن است از مشکلات حافظه، سردردهای صبحگاهی، نوسانات خلقی یا احساس افسردگی و نیاز به ادرار مکرر در شب (شب ادراری) شکایت داشته باشند.

 

تشخیص آپنه خواب

پزشک به منظور تشخیص وضعیت شما ممکن است بر اساس علائم و نشانه‌های موجود، معاینات و آزمایشات، ارزیابی شما را آغاز نماید. همچنین این امکان وجود دارد که پزشک، شما را جهت ارزیابی بیشتر به یک متخصص خواب در یک مرکز بررسی خواب معرفی کند.

در این مراکز شما معاینه فیزیکی می‌شوید و پزشک پشت گلو، دهان و بینی شما را از نظر وجود بافت اضافی یا ناهنجاری بررسی می‌نماید. پزشک ممکن است دور گردن و کمر شما را اندازه گیری کرده و فشار خون شما را بررسی کند.

یک متخصص خواب ممکن است ارزیابی‌های بیشتری جهت تشخیص وضعیت، تعیین شدت شرایط و برنامه ریزی جهت درمان شما را آغاز کند. ارزیابی شامل نظارت شبانه بر تنفس و سایر عملکردهای بدن هنگام خواب است.

 

تست‌ها و آزمایشات آپنه خواب

آزمایش‌های تشخیص آپنه انسدادی خواب شامل موارد زیر است:

• پلی سومنوگرافی “Polysomnography”. در طول این مطالعه خواب، شما درگیر تجهیزات و ابزار کنترل کننده قلب، ریه و مغز، الگوی تنفس، حرکات بازو و پا و میزان اکسیژن خون در هنگام خواب هستید.

در این آزمایش ممکن است یک تست کامل در شب داشته باشید و در این مطالعه کل شب تحت نظر قرار گیرید.

در یک مطالعه خواب نیمه شب، شما در نیمه اول شب تحت نظر خواهید بود. در صورت تشخیص آپنه انسدادی در خواب، مراقبان پزشکی ممکن است شما را بیدار کنند و برای نیمه دوم شب به طور مداوم راه تنفسی را تحت نظارت و فشار قرار دهند.

Polysomnography به پزشک کمک می‌کند تا در صورت لزوم، آپنه انسدادی خواب را تشخیص داده و فشار مثبت راه تنفسی را تنظیم کند.

همچنین مطالعه خواب می‌تواند سایر ناهنجاری‌های خواب را که باعث خواب آلودگی بیش از حد در روز می‌شوند، تشخیص دهد اما به درمان‌های مختلفی جهت درمان حرکات پا در هنگام خواب (حرکات دوره‌ای اندام) یا خواب ناگهانی در طول روز (نارکولپسی “narcolepsy”) نیاز دارد.

• آزمایش آپنه خواب در منزل. تحت شرایط خاص ممکن است پزشک برای تشخیص آپنه خواب انسدادی، نسخه پلی سونوگرافی در خانه را در اختیار شما قرار دهد. معمولاً این آزمایش شامل اندازه‌گیری جریان هوا، الگوی تنفس و سطح اکسیژن خون و احتمالاً حرکات اندام و شدت خروپف است.

همچنین پزشک شما ممکن است شما را به پزشک گوش، حلق و بینی معرفی کند تا هرگونه انسداد آناتومیکی در بینی یا گلو را رد کند.

 

درمان بیماری آپنه خواب

تغییر در سبک زندگی

پزشک در موارد خفیف‌تر آپنه انسدادی خواب ممکن است تغییر سبک زندگی را توصیه کند:

• اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کاهش دهید.
• به طور منظم ورزش و تمرین کنید.
• مصرف الکل را محدود نمایید و چندین ساعت قبل از خواب ننوشید.
• سیگار کشیدن را ترک کنید.
• از داروهای ضد احتقان بینی یا آلرژی استفاده کنید.
• به پشت نخوابید.

از مصرف داروهای آرامبخش مانند داروهای ضد اضطراب یا داروهای خواب آور خودداری کنید.

اگر این اقدامات خواب شما را بهبود نبخشد یا اگر آپنه متوسط ​​یا شدید باشد، پزشک ممکن است سایر روش‌های درمانی را نیز به شما توصیه کند. دستگاه‌های خاصی می‌توانند به باز شدن راه تنفسی مسدود شده کمک کنند. در موارد دیگر، جراحی ممکن است لازم باشد.

روش‌های درمانی آپنه خواب

• فشار مثبت راه تنفسی. اگر دچار آپنه انسدادی خواب هستید، ممکن است از فشار مثبت راه تنفسی بهره‌مند شوید. در این روش درمانی، یک ماشین، فشار هوای خود را از طریق قطعه‌ای کوچک وارد بینی شما می‌کند (در بینی شما قرار می‌گیرد) همچنین این امکان وجود دارد که در هنگام خواب روی بینی و دهان شما قرار گیرد.

فشار مثبت راه تنفسی، حوادث تنفسی را که هنگام خواب اتفاق می‌افتند کاهش می‌دهد، خواب آلودگی روز را به حداقل می‌رساند و کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشد.

معمول‌ترین نوع آن فشار مداوم راه هوایی یا (CPAP SEE-pap) نامیده می‌شود. با استفاده از این روش درمانی، فشار هوای تنفسی مداوم، ثابت و تا حدی بیشتر از فشار هوای اطراف است که برای باز نگه داشتن مجاری هوایی شما کافی است. این فشار هوا از بروز آپنه انسدادی در خواب و خروپف جلوگیری می‌کند.

 

همچنین با اجرای برخی تمرین‌ها، بیشتر افراد یاد می‌گیرند که ماسک را تنظیم کنند تا یک تناسب راحت و مناسب داشته باشد. شاید لازم باشد انواع مختلفی از ماسک‌ها را به منظور یافتن ماسک مناسب امتحان کنید. چندین گزینه در دسترس است مانند ماسک‌های بینی، بالش‌های بینی یا ماسک‌های صورت.

اگر در تحمل فشار با مشکلات خاصی روبرو هستید، بعضی از دستگاه‌ها عملکرد فشار انطباقی ویژه‌ای دارند تا شرایط را بهبود ببخشند. همچنین شما می‌توانید از دستگاه رطوبت ساز همراه با سیستم CPAP بهره‌مند شوید.

CPAP ممکن است همراه با فشار مداوم (ثابت) یا فشار متناوب (خودکار) باشد. در CPAP ثابت، فشار ثابت می‌ماند. در دستگاه خودکار  CPAP، اگر دستگاه احساس کند مقاومت مجرای هوایی افزایش می‌یابد، سطح فشار را تنظیم می‌نماید.

• گیره دهان. اگرچه فشار مثبت راه تنفسی یک درمان موثر است اما دهان‌گیرها برای برخی از افراد میتلا به آپنه انسدادی خفیف یا متوسط ​​جایگزین مناسبی است. این دستگاه‌ها ممکن است خواب آلودگی شما را کاهش دهند و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند.

این دستگاه‌ها برای باز نگه داشتن گلوی شما طراحی شده‌اند. برخی از دستگاه‌ها با پایین آوردن فک شما، مجاری را باز نگه می‌دارند که این شرایط گاهی اوقات می‌تواند خروپف و آپنه انسدادی خواب را تسکین دهد. سایر دستگاه‌ها زبان شما را در موقعیت دیگری نگه می‌دارند.

 

ما به شما دستگاه CPAP کمپانی Hoffrichter آلمان را پیشنهاد میکنیم.